چگونه اصلح را بشناسیم؟ (2)

با نام خدا

ملاک‌های امام خمینی (ره) برای ریاست جمهوری

آنچه از بيانات امام خميني (ره) برداشت مي‌شود اين است كه از ديدگاه امام خميني (ره)، «تدين» و «تعهد»، شرط تصدّي هر مسؤوليتي، ازجمله رياست‌جمهوري، در حكومت ديني و جمهوري اسلامي است.¹
اما گذشته از اين معيار كلي و عمومي، حضرت روح‌الله (س) در مقاطع گوناگون پيش و پس از انقلاب و عمدتاً به مناسبت برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري و هم‌چنين تنفيذ حكم رياست‌جمهوري، ويژگي‌هاي چندي را كه براي رئيس‌جمهور در طراز انقلاب اسلامي و ملت صدر اسلامي ايران لازم است، برشمرده‌اند.
با تحليل اين ويژگي‌ها، از نگاهي به دو قسمِ ويژگي‌هاي ايجابي و ويژگي‌هاي سلبي رهنمون مي‌شويم. توضيح آن‌كه: ويژگي‌هاي ايجابي آن ويژگي‌هايي است كه نامزد رياست‌جمهوري بايد در خود بيابد يا ايجاد كند و هرچه بيش‌تر آن‌ها را در وجود خود تقويت نمايد؛ و ويژگي‌هاي سلبي آن ويژگي‌هايي است كه داوطلب تصدي اين مقام بايد از آن‌ها منزه باشد و اگر چنان‌چه در او وجود دارد، آن‌ها را تضعيف كند و از بين ببرد.

از آن‌جا كه حضرت روح‌الله (س) همواره بر حاكميت قانون تأكيد داشتند و اساساً حكومت اسلامي را حكومت قانون مي‌دانستند²، ويژگي‌هاي لازم براي رئيس‌جمهور را همان ويژگي‌هاي ذكر شده در قانون اساسي مي‌دانستند. ايشان پيش از اولين دوره‌ی انتخابات رياست‌جمهوري و در تشريح ويژگي‌هاي لازم براي رئيس‌جمهور آينده مي‌فرمايند: «قانون اساسي را ملاحظه كنند و صفات رئيس‌جمهور را در آن‌جا ملاحظه كنند³ و كسي كه داراي آن صفات بود و او را به آن صفات مي‌شناسيد، به او رأي بدهيد و اگر فاقد آن صفات باشد، احتراز كنيد از رأي دادن به او»⁴. بيان اين ويژگي‌هاي ايجابي و سلبي، براي تبيين و تدقيق همان ويژگي‌هاي ذكر شده در قانون اساسي و هدايت مردم جهت انتخاب اصلح بوده است و نبايد موجب ايجاد اين توهم گردد كه امام (ره) براي رياست‌جمهوري، شرايطي فراتر از شرايط قانوني مطالبه مي‌كردند.
در پايان لازم به ذكر است كه ويژگي‌هاي ايجابي و سلبي بيان‌شده، تمامي مواردي است كه در صحيفه‌ی امام خميني (ره) و وصيت‌نامه‌ی الهي سياسي ايشان، در موضوع ويژگي‌هاي لازم براي رئيس‌جمهور يافت شد و سپس دسته‌بندي و ويرايش گرديد و موارد تكراري حذف شد. در اكثر موارد هم سعي گرديد كه با همان عبارات شيواي حضرت امام (ره) بيان شود.

ملاک‌های ایجابی (بایدها)
1. در كارهايي كه كرده است، امتحان داده باشد.⁵
2. صحيح و سالم باشد، ولو از طبقه‌ی پايين باشد.⁶
3. سوابق قبل، حين و بعد انقلابش، سوابق خوبي باشد.⁷
4. از طبقه‌اي باشد كه محروميت و مظلوميت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فكر رفاه آنان باشد و حامي، طرفدار و جانبدار مستضعفان، محرومان، مظلومان و مستمندان باشد.⁸
5. مسلمان، متدين، پيرو احكام اسلام و معتقد به قوانين اسلام باشد و صددرصد مكتبي، اسلامي و در خط اسلام باشد و از همه به اسلام متعهدتر باشد.⁹
6. مخالف ظالمان، ستمگران و مستكبران باشد.¹⁰
7. شايسته‌سالار باشد و افراد كارآمد و فرمان‌بردار اسلام را براي همكاري انتخاب كند و مشاورينش را از اشخاص باسابقه كه تعهدشان قبل از انقلاب مشهود بوده‌است، انتخاب كند.¹¹
8. بر محور عدل اسلامي عمل كند.¹²
9. با قانون اساسي موافق باشد و از آن تبعيت كند و در مقابل آن خاضع باشد.¹³
10. ملي باشد و از خودتان و براي خودتان باشد و خدمت‌گزار ملت، كشور و اسلام باشد و دل‌سوز ملت باشد و در راه مصالح كشور و ملت كوشش كند.¹⁴
11. داراي بصيرت در امر دين و دنيا باشد.¹⁵
12. مطلع و داراي ديد سياسي باشد.¹⁶
13. «اَشِدّاءُ عَلَي الكُفّارِ و رُحَماءُ بَينَهم»¹⁷ باشد.¹⁸
14. به اصل 110 قانون اساسي و ولايت فقيه معتقد و وفادار باشد.¹⁹
15. لايق و شايسته مقام رياست‌جمهوري باشد و توانايي اداره مملكت طوري كه خدا مي‌خواهد را داشته باشد.²⁰

ملاک‌های سلبی (نبایدها)
1. دزد نباشد و نخواهد جيب خودش را پر كند.²¹
2. سوء سابقه نداشته باشد.²²
3. به رژيم شاهنشاهي وابستگي نداشته باشد و حتي هيچ‌گاه در رژيم سابق وارد نشده باشد.²³
4. از اشراف، سرمايه‌داران، زمين‌خواران و صدرنشينان مرفه و غرق در لذات و شهوات نباشد كه نتواند تلخي محروميت و رنج گرسنگان و پابرهنگان را بفهمد.²⁴
5. نه شرقي و شرق‌زده باشد، نه غربي و غرب‌زده و نه حتي گرايش به شرق يا غرب داشته باشد و با اجانب پيوند نداشته باشد و از گرايش به مكتب‌هاي انحرافي نيز منزه باشد و از فرامين الهي و احكام اسلام تخطي نكند.²⁵
6. با هيچ ظالمي راه سازش باز نكند.²⁶
7. رفيق‌باز و باندباز نباشد و به دنبال فرمان‌برداري زيردستان از خودش نباشد و از اعمال شبه‌طاغوتي اجتناب كند و از چاپلوسان دغل‌باز و زبان‌بازان حيله‌گر بر حذر باشد.²⁷
8. از راه مستقيم انسانيت و اسلام انحراف ننمايد.²⁸
9. از قانون اساسي تخطي نكند.²⁹
10. چپ و راستي نباشد.³⁰
11. حتي‌الامكان روحاني نباشد.³¹ (حتی‌الامکان یعنی: تا وقتی که فرد غیرروحانیِ شایسته برای ریاست جمهوری هست، فرد روحانی متصدی این جایگاه نشود)

منبع: وب‌سایت شورای نگهبان (www.shora-gc.ir)، به قلم محمدهادی زرافشان، با اندکی تلخیص

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. صحيفه امام خميني (ره)، ج 19، صص 366 و 367.
2. همان، ج 8، صص 281 و 282.
3. اصل 115 قانون اساسي: «رئيس‌جمهور بايد از ميان رجال مذهبي و سياسي كه واجد شرايط زير باشند انتخاب گردد: ايراني‌الاصل، تابع ايران، مدير و مدبر، داراي حسن سابقه و امانت و تقوي، مؤمن و معتقد به مباني جمهوري اسلامي ايران و مذهي رسمي كشور».
4. همان، ج 11، ص 393.
5. همان، ج 5، ص 322.
6. همان، ج 5، ص 322 و ج 12، ص 72.
7. همان، ج 11، صص 484 و 485.
8. وصيت‌نامه الهي سياسي امام خميني (ره)، ص 48 و صحيفه امام خميني (ره)، ج12، ص 139، ج 15، صص 249 و 278 و ج 19، ص 369.
9. صحيفه امام خميني (ره)، ج 11، صص 484، 485، 518 و 519، ج 12، ص 72، ج 15، صص 27، 67 و 249 و ج 19، ص 369.
10. همان، ج 19، ص 369.
11. همان، ج 19، صص 366 و 369.
12. همان، ج 12، ص 139.
13. همان، ج 11، ص 485، ج 12، صص 119 و 139 و ج 15، ص 67.
14. همان، ج 11، صص 485 و 519، ج 12، ص 72 و ج 15، صص 67، 249 و 278.
15. همان، ج 15، ص 249.
16. همان، ج 5، ص 322 و ج 15، ص 249.
17. قسمتي از آيه شريفه 29 سوره مباركه فتح.
18. همان، ج 15، ص 278.
19. همان، ج 11، ص 485.
20. همان، ج 11، صص 393 و 485 و ج 19، ص 366.
21. همان، ج 5، ص 322.
22. همان، ج 11، ص 393.
23. همان، ج 11، صص 393 و 485.
24. وصيت‌نامه الهي سياسي امام خميني (ره)، ص 48 و صحيفه امام خميني (ره)، ج 5، ص 322.
25. صحيفه امام خميني (ره)، ج 11، ص 484 و 485 و 519، ج 12، ص 139 و ج 15، صص 67 و 249.
26. همان.
27. همان، ج 12، ص 139 و ج 19، صص 366 و 369.
28. همان، ج 15، ص 278.
29. همان، ج 15، ص 67.
30. همان، ج 12، ص 72.
31. همان، ج 11، ص 464.