ورزش و تربیت بدنی از نگاه قرآن

با نام خدا
در اين يادداشت، آياتي از قرآن را انتخاب کرده‌ام که شامل نکاتي مفيد درباره‌ي ورزش و تربيت بدني هستند. هریک از این فقرات می‌تواند زینت‌بخش دیوارهای ورزشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی باشد. فعلاً ده آيه ذکر مي‌کنم. ان‌شاءالله در آينده آيات ديگري را به اين يادداشت اضافه مي‌کنم.

1. ورزش وسيله‌اي براي ايجاد نشاط و شادابي جسمي و روحي است.
أَرْسِلْهُ مَعَنا غَداً يَرْتَعْ وَ يَلْعَبْ (سوره‌ي يوسف عليه‌السلام، آيه‌ي 12)
ترجمه:
[فرزندان يعقوب عليه‌السلام به او گفتند:] فردا يوسف را به همراه ما بفرست تا کمي در کوه و صحرا بازي و تفريح کند.

توضيح:

انسان، نيازمند تفريح و ورزش است و چنان كه در اين آيه مشاهده مى‏شود قوى‏ترين منطقى كه توانست حضرت يعقوب را [ـ‌که يک لحظه حاضر نبود يوسف عليه‌السلام را از خود دور کند‌ـ] تسليم خواسته فرزندان كند، اين بود كه يوسف نياز به تفريح دارد. (تفسير نور، ج 6، ص 41)

2. تربيت و تقويت بدن بايد هدفمند و آگاهانه باشد.
و هو العليم القدير (سوره‌ي روم، آيه 54)
ترجمه:
خداوند دانا و قدرتمند است.
توضيح:
قدرت بدون هدف و بدون آگاهي نه‌تنها مفيد نيست، بلکه ممکن است خيلي مضر و خطرناک باشد. قدرت نامتناهي خداوند اگر خوب است، به خاطر اين است که او با علم و آگاهي نامتناهيش مي‌داند از قدرتش چگونه استفاده کند.
در آيه‌ي 247 سوره‌ي بقره مي‌خوانيم:
إنَّ اللهَ اصْطَفيهُ عَلَيْكُمْ وَزادَهُ بَسْطَهً‌ فِي الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ.
خداوند او (طالوت) را بر شما (قومي از بني‌اسرائيل) برتري داده و او را به حاکميّت شما برگزيده و به او دانش و توانايي بدني عطا فرموده است.
همان‌گونه که ملاحظه مي‌کنيد، خداوند به طالوت اول دانش، سپس قدرت جسماني داده است تا با دانش خود از قدرتش درست استفاده کند.

3. بُعد سياسي ورزش و تقویت بدن.
وَ أعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِن قُوَّهٍ (سوره‌ي انفال، آيه 60)
ترجمه:
تمام نيرو و توانتان را براي مقابله با دشمنان آماده سازيد.
توضيح:
يکي از اهداف شايسته‌ي ورزش و تربيت بدن را با نگاه سياسي مي‌توان شکل داد. ورزشي خوب است که باعث تقويت بدنه‌ي جامعه‌ي اسلامي شود و آن‌ها را براي مقابله با دشمنان آماده سازد؛ وگرنه اگر ورزشکار نسبت به دوست و دشمن ديني و سياسي خود بي‌تفاوت باشد، چه حاصل از ورزش او؟!

4. يک ورزشکار مؤمن بايد حريف ده مرد جنگي باشد.
إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِئَتَيْنِ  وَ إِن يَكُن مِنكُم مِئَةٌ يَغْلِبُوا ألْفًا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأنَّهُمْ قَوْمٌ لايَفْقَهُونَ. (سوره‌ي انفال، آيه 65)
ترجمه:
اگر در بين شما بيست تن اهل پايدارى و استقامت باشند، بر دويست تن از كافران غلبه مى‏كنند و اگر از شما يكصد تن مقاوم باشند، بر هزار تن از كافران غلبه مى‏كنند زيرا كافران مردمانى فاقد قدرت فهم و شعورند.
توضيح:
دو عامل ورزشکار مؤمن را از غيرمؤمن متفاوت مي‌کند:
1. هدفي والاتر و انگيزه‌اي بيش‌تر و عزمي استوارتر براي تلاش و تمرين بيش‌تر؛
2. نيروي ايمان و قدرت روحي و معنوي.

5. ورزشکار بايد طرفدار حق باشد نه پشتيبان مجرم.
رَبّ‏ِ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَىَّ‏َّ فَلَنْ أَكُونَ ظَهِيرًا لِّلْمُجْرِمِينَ (سوره‌ي قصص، آيه 17)
ترجمه:
پروردگارا، به خاطر قدرت و نيرويى كه به من عطا كردى، هرگز پشتيبان مجرمان نخواهم بود.
توضيح:
قدرت و توانايي بدني ورزشکار بايد در خدمت حمايت از حق و عدالت باشد نه پشتيباني از مجرم و خطاکار، هرچند اين خطاکار دوست و فاميل باشد.

6. ورزشکار بايد امين باشد.
إِنَّ خَيرَ مَنِ اسْتَأجَرْتَ الْقَوِىُّ الأمِينُ (سوره‌ي قصص، آيه 26)
ترجمه:
بهترين کسي که مي‌تواني استخدام کني، کسي است که قوي و امين باشد.
توضيح:
دختران شعيب عليه‌السلام بعد از ماجرايي که بين آن‌ها و حضرت موسي عليه‌السلام پيش آمد، به پدرشان سفارش کردند که او را استخدام کند؛ زيرا که او جواني قدرتمند و امين است و اهل خيانت نيست.

7. ورزشکار نبايد به توانايي بدني خود مغرور شود.
قَالُوا مَن أَشَدُّ مِنَّا قُوَّهً  أوَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِى خَلَقَهُمْ هُوَ أَشَدُّ مِنهُمْ قُوَّهً (سوره‌ي فصلت، آيه 15)
ترجمه:
گفتند: نيرومندتر از ما كيست؟! آيا ندانستند خدايى كه آنان را آفريده، از آنان نيرومندتر است؟!

8. منبع همه‌ي نيروها خداوند است.
لا قُوَّهَ اِلّا بِاللهِ (سوره‌ي کهف، آيه 39)
ترجمه:
نيرويي جز به وسيله‌ي خدا نيست.

9. همه‌ي توانايي ورزشکار از آفريدگار او است.
أنَّ القُوَّهَ لِلّهِ جَميعًا (سوره‌ي بقره، آيه 165)
ترجمه:
تمام قدرت از آنِ خدا است.

10. زکات ورزش و قدرت بدني.
آتُوا الزَّکاهَ (سوره‌ي بقره، آيه 43)
ترجمه:
زکاتِ [بدنِ] خود را ادا کنيد.
توضيح:
امام حسن عسگري عليه‌السلام در تفسير زکات مي فرمايند:
اين‌که خداوند فرموده: «زکات بدهيد»، يکي از موارد آن، زکات نيروي بدني است. زکات نيروي بدني شما اين است که برادران ديني خود را ياري کنيد مثلاً وقتي مَرکَب کسي در وسط راه يا در بيابان از پا درآمده باشد و او نيازمند کمک باشد، به او کمک کنيد تا خودش و کالايش را به مقصد برساند. (بحارالانوار، ج 93)