چگونه نگذاریم ذهن و دلمان به تخیّلات کثیف آلوده شود؟

پرسش

چه کنیم که فکرمان را همانند چشممان پاک نگه داریم؟ چگونه نگذاریم ذهن و دلمان به تخیّلات شهوانی آلوده شود؟

پاسخ

برای کنترل ذهن و دل باید ورودی‌های آن را کنترل کنید. یکی از مهم‌ترین ورودی‌های آن همان چشم است و بدون کنترل چشم نمی‌شود دل را کنترل کرد (که هرچه دیده بیند، دل کند یاد!)

یکی دیگر از ورودی‌های ذهن و دل، خیال است. برای کنترل دل باید تخیّلات خود را هم کنترل کرد.

تخیلات ما دو دسته‌اند؛

الف: تخیلات اختیاری و خودخواسته؛
ب: تخیلات غیراختیاری و ناخواسته.

بهترین عامل برای تهییج و گسترش تخیلات اختیاری و خودخواسته، بیکاری و بی‌برنامگی است. معمولاً قوه‌ی تخیل ما هنگام بیکاری و بی‌دغدغگی افسار پاره می‌کند و شروع به فعالیت می‌کند. بهترین عامل کنترل این خیال خودخواسته، داشتن برنامه‌ی دقیق و کارآمد برای همه‌ی کارهای روزمره و نداشتن یک لحظه‌ی بیکار و بی‌برنامه است؛ یعنی حتی تفریح و سرگرمی و بازی ما هم باید با برنامه باشد.

البته برنامه‌ی خوب وقتی مفید است که عمل کننده‌ی خوبی داشته باشد. اگر روحیه‌ی کار و تلاش بسیار و پشتکاری خستگی‌ناپذیر در میان نباشد، بهترین برنامه‌ها هم عقیم می‌مانند و کاری از پیش نمی‌رود؛ برعکس، اگر برنامه‌ی خوب با سعی و تلاش خوب همراه شود، قله‌های موفقیت و پیروزی یکی پس از دیگری فتح خواهند شد.

من وقتی ببینم با یک دقیقه بیکاری و تخیل بی‌جا از کارهای خود عقب می‌مانم، هرگز به خودم اجازه‌ی خیال‌بافی نمی‌دهم؛ یا وقتی می‌بینم انجام کار بدون دقت و همراه با خیال‌سواری مرا از رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب بازمی‌دارد، از خر خیال پیاده می‌شوم و در کارم متمرکز می‌شوم.

اما تخیّلات غیراختیاری و ناخواسته، این دسته از تخیلات از اختیار انسان خارجند و ناخواسته به ذهن و دل او هجوم می‌آورند و او را در خود غوطه‌ور می‌کنند. کار اصلی برای کنترل این دسته از تخیلات، کنترل عوامل و اسباب ایجاد کننده‌ی آن است.

بهترین راه برای پاکی از ویروس‌ها و میکروب‌ها، دوری از آن‌ها و از محیط‌های آلوده به آن‌ها است. کسی که می‌داند با سهل‌انگاری در رعایت مسائل بهداشتی و با بی‌مبالاتی نسبت به محیط‌های آلوده و کثیف، گرفتار میکروب و ویروس خواهد شد، قبل از این که گرفتار شود، خودش را با پیش‌گیری از ابتلا حفظ می‌کند و اصلاً به منطقه‌ی آلوده و خطرناک نزدیک نمی‌شود، و اگر آلوده شده است، برای تطهیر خود، ابتدا عوامل ایجاد کننده‌ی آلودگی را از خود دور می‌کند؛ چون می‌داند که قوی‌ترین داروها هم بدون فاصله گرفتن از منبع آلودگی کارساز نیست.

وقتی ما می‌دانیم ارتباط با نامحرم، رفاقت با افراد ناسالم و ناباب، تماشای تصاویر آلوده، انس با سایت‌های اینترنتی نامناسب و شبکه‌های ماهواره‌ای ناشایست، مطالعه‌ی مطالب مسموم، و اموری از این جنس، ذهن و دل ما را به بند اسارت می‌کشند و در باتلاق اعتیادی شرم‌آور گرفتار می‌کنند، این را هم باید بدانیم که راه خلاص شدن ذهن و دلمان از خیالات آلوده، دوری از این‌گونه امور است.
به‌طور کلی، تصوّر داشتن ذهن و دلی پاک از خیالات مسموم، بدون تقوامندی در رویارویی با عوامل زاینده‌ی این خیالات، خود خیالی خام و توهّمی پوشالی است.

وقتی از مرحوم آیت الله بهجت سؤال می‌شود: برای تقویت حضور قلب در نماز و رسیدن به لذت معنوی نماز چه کنیم، می‌فرماید: «اين احساس لذّت در نماز يك سرى مقدمات خارج از نماز دارد، و يك سرى مقدمات در خود نماز؛ آن‌چه پيش از نماز و در خارج از نماز بايد مورد ملاحظه باشد و عمل شود اين است كه انسان گناه نكند و قلب را سياه و دل را تيره نكند. معصيت روح را مكدّر مى‌كند و نورانيت دل را مى‌برد...»¹

داشتن دلی پاک و ذهنی پاکیزه موهبتی بسیار بزرگ است که جز سخت‌کوشان بلندهمت، نصیب کسی نمی‌شود.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. برگی از دفتر آفتاب، شرح حال شیخ‌السالکین حضرت آیت‌الله العظمی بهجت