گناهان کبیره و صغیره

با نام خدا
گناهان دو قسمند: 1. كبيره (بزرگ)؛ 2. صغيره (كوچك).

ملاك كبيره بودن گناه:
1) در قرآن يا احاديث معتبر تصريح شده باشد كه فلان گناه جزء گناهان كبيره است.
به اين قسم از گناهان كبيره، كبائر منصوصه و به بقيه‌ي موارد كبائر غير منصوصه مي‌گويند كه البته در حكم هيچ فرقي با هم ندارند.
2) در قرآن يا احاديث، وعده‌ي آتش و عذاب به آن داده شده باشد.
3) در قرآن يا احاديث معتبر بيان شده باشد كه فلان گناه از فلان گناه (كه از گناهان كبيره است) بزرگ‌تر است.
4) آن گناه در نزد متدينان جزء گناهان كبيره شناخته شده باشد.
5) عقل حكم كند.

ليست گناهان كبيره:
1) شرك كه بزرگ‌ترين گناه است؛
2) نا اميدى از رحمت خدا؛
3) ايمن شدن از مكر خدا (بی‌خیالی نسبت به عقاب و حساب‌رسی آخرت و نترسیدن از عذاب و جهنم)؛
4) دروغ بستن به خدا و رسول و ائمه (ع)؛
5) كشتن انسان به ناحق؛
6) عقوق پدر و مادر؛
7) خوردن مال يتيم از روى ظلم؛
8) نسبت زنا به زن با عفت؛
9) فرار از جبهه‌ي جنگ با دشمن؛
10) قطع رحم (قطع رابطه با خویشاوندان)؛
11) سحر و جادو؛
12) زنا؛
13) لواط (هم‌جنس‌بازی مردان)؛
14) مساحقه (هم‌جنس‌بازي زنان)؛
15) استمنا (خودارضایی، جلق)؛
16) قيادت و دياثت (واسطه‌گري براي فحشا)؛
17) دزدى؛
18) دروغ مخصوصاً شهادت و سوگند دروغ؛
20) كتمان شهادت در جايي كه گواهى دادن واجب است؛
21) پيمان شكنى؛
22) عمل نكردن به وصيّت؛
23) شراب‌خوارى؛
24) رباخوارى؛
25) خوردن مال حرام مخصوصاً مردار، خون، گوشت خوك و حيواني كه ذبح شرعي نشده؛
26) قمار بازى؛
27) كم فروشى؛
28) احتكار؛
29) تَعَرُّب بعد از هجرت. يعنى انسان به جايى مهاجرت كند كه دينش را از دست بدهد؛
30) كمك به ستمگر؛
31) ياري نكردن ستم‌ديده؛
32) تكيه بر ظالم؛
33) نگه داشتن حقوق ديگران و امتناع از پرداخت بدون عذر؛
34) تكبر؛
35) اسراف و تبذير؛
36) خيانت؛
37) غيبت؛
38) تهمت و بهتان؛
39) نميمه و سخن چينى؛
40) سرگرمى به لهو و لعب و موسيقي حرام؛
41) سبك شمردن و ترك واجبات مخصوصاً نماز و زكات و حج؛
42) ريختن آبروي مؤمن؛
43) ذليل و خوار كردن مؤمن؛
44) اذيت و آزار مؤمن؛
45) فحش و ناسزاگويي و لعن به مؤمن؛
46) مكر و نيرنگ؛
47) حسد؛
48) بدعت (نوآوری و اختراع نادرست و بدون سند در امور دینی و انتساب آن به خداوند)؛
49) حكم و قضاوت ناحق؛
50) جنگ در ماه‌هاي حرام (محرم، رجب، ذي‌القعده، ذي‌الحجه)؛
51) صدّ و بازداشتن از راه خدا (جلوگيري از ايمان آوردن، عبادت و اطاعت، و هر گونه كار خير)؛
52) فتنه (غبارآلود کردن فضای جامعه و ایجاد ابهام و سردرگمی برای تشخیص حق و باطل)؛
53) فروختن اسلحه به كفار؛
54) هتك و بي‌احترامي به قرآن؛
55) هتك و بي‌احترامي به كعبه؛
56) هتك و بي‌احترامي به مساجد؛
57) هتك و بي‌احترامي به مشاهد مشرفه؛
58) نفاق و دورويي.

گناهاني كه احتمال دارد جزء كبائر باشند:
1) خوردن نجس؛
2) كشف عورت و كوتاهي در پوشش آن از نامحرم؛
3) نگاه به عورت ديگري؛
4) قضاي حاجت رو به قبله و پشت به قبله؛
5) توقف در مساجد در حال عذر شرعي؛
6) پوشيدن لباس ابريشمي خالص و طلا حتي انگشتر براي مرد؛
7) تشبّه مرد به زن و زن به مرد (با آرایش و پوشش و...)؛
8) نگاه آلوده و از روي شهوت؛
9) نگاه به نامه‌ي ديگران (و ساير امور شخصي) بدون اجازه؛
10) نگهداري كتب ضالّه و منحرف؛
11) مجسمه‌سازي (ساختن مجسمه‌ی کامل انسان یا حیوان، طبق فتوای بعضی مراجع تقلید)؛
12) لمس كردن بدن نامحرم؛
13) ستايش ستمگر؛
14) توقف در مجلس گناه؛
15) استعمال ظروف طلا و نقره؛
16) شركت نكردن در نماز جماعت از روي اعراض و روگرداني (نه از روي غفلت و تنبلي)؛
17) كارهاي حرامي كه در نماز و روزه و ساير واجبات كه مشروح آن در رساله‌ها بيان شده.

گناهان صغيره
چند گناه صغيره:
ـ تراشيدن ريش؛
ـ جواب سلام ندادن؛
ـ فكر و خيالات شهواني؛
ـ نجس كردن مسجد؛
ـ رفاقت با نامحرم و داشتن رابطه‌ی عاطفی با او (بدون ارتکاب هیچ گناه دیگری مثل نگاه آلوده، نداشتن پوشش واجب، لمس، و...).

موارد تبديل گناه صغيره به كبيره (در این موارد گناه صغیره به کبیره تبدیل می‌شود):

1) اصرار بر صغيره: تكرار گناه صغيره، آن را تبديل به گناه كبيره مى‌كند. و اگر انسان حتى يك بار آن را انجام دهد؛ ولى استغفار نكند و در فكر توبه هم نباشد، اصرار به حساب مى‌آيد.
2) كوچك شمردن گناه؛
3) اظهار خوشحالى هنگام گناه؛
4) گناه از روى طغيان و سركشي؛
5) مغرور شدن به مهلت الهى؛
6) تجاهر به گناه (آشكارا گناه كردن)؛
7) گناه شخصيت‌ها.
«شخصيت‌ها و خواص» چه كساني هستند؟
پيامبر (ص) فرمود: عوام امت من اصلاح نمى‌شوند مگر با اصلاح خواص. شخصى پرسيد: خواص امت چه كسانى هستند؟ فرمود:
1) زمامداران و حاكمان و دولتمردان. 2) دانشمندان. 3) عابدان. 4) تاجران.
پس هر يك از گناهان صغيره نيز با تحقق يكي از شرايط فوق جزء گناهان كبيره به شما مي‌آيد.

فرق گناهان كبيره و صغيره:
گناهان كبيره خدا و اولياي دين را خشمگين‌تر و ناراضي‌تر مي‌كند و در نتيجه توبه و بازگشت سخت‌تر خواهد بود. و نيز كسي كه از گناهان كبيره اجتناب كند، خدا گناهان صغيره‌ي او را مي‌آمرزد. (ان تجتنبوا كبائر ما تنهون عنه نكفر عنكم سيئاتكم).

براي مطالعه‌ي بيش‌تر:
ـ گناه شناسى، محسن قرائتى
ـ گناهان كبيره از ديدگاه امام خمينى قدس‌سره
ـ گناهان كبيره،‌ آيت الله دستغيب
منبع اصلی برای این یادداشت، كتاب گناهان كبيره، اثر آيت الله دستغيب بوده است.