پرسش
من چند سالی هست که در زمینه موسیقی فعالیت می‌کنم و سنتور نوازی انجام می‌دم. البته همیشه دغدغه موسیقی حلال و حرام رو کم و بیش داشتم. یه جاهایی اشتباه کردم ولی همیشه برام مهم بوده که موسیقی حلال رو اجرا کنم. الان دغدغه‌ام بیش‌تر شده و می‌خواستم بدونم آیا کار من از اصل اشتباه هست یا می‌شه توی این زمینه بدون هیچ خطایی فعالیت کرد. الان بیش‌تر موسیقی‌های غمگین یا معمولی کار می‌کنم. موسیقی شاد هم اگر الان اجرا کنم سعی می‌کنم حلال باشه و بقیه هم فقط دست بزنند یا تماشا کنند ولی یه وقت رقصی داخلش نباشه.
پاسخ
موسیقی رو از دو جهت می‌شه دید؛
۱. صرفاً از جهت سرگرمی و هوس؛
۲. به‌صورت هدفمند و حکیمانه و برنامه‌ریزی شده. این هدف حکیمانه می‌تونه ایجاد سرگرمی و نشاط در چارچوب درست باشه.
از نگاه اول و از این جهت که موسیقی صرفاً به عنوان وسیله‌ای برای سرگرمی و هوس باشه، می‌شه گفت که نگاه اسلام به اون منفیه و از این جهت موسیقی به‌طور کلی یک پدیده نامطلوب تلقی می‌شه و توصیه می‌شه که تا می‌شه، ازش دوری بشه.
اما از نگاه دوم، قضیه فرق می‌کنه. بالاخره در تمدن اسلامی موسیقی جایگاهی داره یا نداره؟ معلومه که داره. موسیقی بخشی از هر تمدنه که در عرصه‌هایی مثل معنویت، نوحه، جشن، و حماسه و به شکل‌هایی مثل نواختن، آواز، نمایش، سینما، و رسانه بروز پیدا می‌کنه.
از این نظر موسیقی یکی از اجزای تمدن اسلامیه و به طور مشخص می‌شه رد پای اون رو در قرائت قرآن و دعا و اذان، جشن‌ها و عزاهای دینی، آثار حماسی برای ایجاد روح حماسه در جامعه به‌ویژه در ایام جنگ و جهاد، و آثار هنری و نشاط‌انگیز برای ایجاد آرامش و رفع خستگی دید.
چیزی که در این‌جا خیلی مهمه، اینه که موسیقی یک بستر بسیار لغزنده است و انسان در این بستر به آسونی می‌شه از مسیر خارج بشه و به بیراهه بره. یک هنرمند موسیقی‌دان باید شناخت درستی از موسیقی و اهداف و چارچوب درست اون داشته باشه و در اون چارچوب بنوازه و فعالیت کنه.
اگه اهل مطالعه هستید این دو کتاب رو تهیه و مطالعه کنید:
۱. موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی، علامه محمدتقی جعفری
۲. غنا و موسیقی، امام خامنه‌ای (متن درس خارج فقه)
نظرات